Wapenschild Brederode

Wapenschild in raadzaal gemeentehuis. Hendrik van Brederode leidt al op 28-jarige leeftijd een legerkorps, onder keizer Karel V, de vader van koning Filips ll. Van Brederode's verzetstrijd tijdens de Opstand leidt met steun van de watergeuzen tot de vorming van de Staat der Nederlanden. Willem van Oranje neemt het roer over van Van Brederode. Hendrik van Brederode, heer van Vianen, verbindt zich kort na 1560 met de protesterende adel. Hij heeft, net zoals vele Hollanders, felle kritiek op de vaak decadente katholieke geestelijken maar vooral ook op de kleine kring adviseurs van het centrale gezag in Madrid. De lage edelen worden vervangen door ambtenaren van de koning. De komst van de machtige Granvelle, die de kettervervolging nieuw leven inblaast, is voor Van Brederode aanleiding openlijk te kiezen voor het nieuwe geloof. Op zijn grondgebied, in Tetterode (nu Overveen), wordt een van de eerste Hagenpreken gehouden. Hij ondertekent in de winter van 1565-1566, wanneer de bevolking hongert, als één van de eersten het Verbond van de Edelen. De maanden daarna sluiten 400 edelen zich bij het verbond aan. Van Brederode overhandigt landvoogdes Margaretha van Parma de brief namens alle andere edelen op 5-4-1566 in haar paleis in Brussel. De landvoogdes is zeer onder de indruk van de edelen. Ze lijkt zelf bang voor de ontevreden edelen en de ontevreden bevolking. Door de zeer strenge winter is de oogst mislukt. De mensen zijn straatarm terwijl de kerken en kloosters vol staan met gouden schatten en kostbare kunstwerken. De lage edelen bieden Margaretha van Parma hun Smeekschrift aan. Aanvankelijk lijkt het er op dat er meer godsdienstvrijheid komt. Maar haar adviseur, graaf de Berlaymont, stelt haar gerust. Ze heeft niets te vrezen, zegt hij: 'Het zijn slechts bedelmonniken (geuzen)'. Hendrik van Brederode verheft het woord geus de volgende dag tot erenaam voor de rebellen. Zijn bijnaam was Grote Geus. Van Brederode komt uit een adellijk geslacht dat in de middeleeuwse geschiedenis van Holland een grote rol gespeeld heeft. De familie ontleent haar naam aan de heerlijkheid, en het voormalige kasteel, bij Santpoort. De familie bezit tot in de 17e eeuw huizen in Vianen. Van Brederode neemt een plek in tussen de hoge en de lage adel. Hij is daarom bijzonder geschikt als leider van het Eedverbond der (lagere) edelen. Hendrik van Brederode speelt een belangrijke rol bij de onderhandelingen die na de Beeldenstorm met Margaretha van Parma worden gevoerd en hij is één van de eerste ondertekenaars van het Smeekschrift aan Margaretha van Parma op 5-4-1566. Zij laat vervolgens de teugels iets vieren; een belastingmaatregel, de Tiende Penning, gaat niet door. Maar dan stuurt koning Filips ll de wrede hertog Alva met een leger. De Opstand laait weer op wanneer Alva de teugels aanhaalt. Een geuzenleger van Brederode wordt in de pan gehakt in Oosterweel bij Antwerpen. Zo'n 2000 geuzen komen om, onder wie Jan van Marnix. Van Brederode organiseert in 1566/1567 verzet op Walcheren, in Vianen, 's-Hertogenbosch en Utrecht. Van Amsterdam maakt hij enkele maanden zijn hoofdkwartier. Maar wanneer Van Oranje Antwerpen verruilt voor Dillenburg, nadat het leger in Oosterweel is verslagen, besluit Van Brederode ook te vluchten. Net als Van Oranje gaat hij naar Duitsland. Het lijkt het begin van het einde. Van Brederode laat in zijn 'stadsstaat' Vianen de hervorming toe. Graaf van Megen verovert Vianen na zijn vlucht; een verrader zou een stadspoort hebben geopend. De Raad van Beroerten veroordeelt Van Brederode eind mei 1568 bij verstek. Van Brederode overlijdt op 15-2-1568 in ballingschap, in kasteel De Horneburg bij Recklinghausen. Hij wordt echter in eerste instantie begraven in Gemen bij Borken, zo'n tien kilometer van de huidige Nederlandse grens bij Winterswijk. Pas na de dood van Van Brederode gaan de Hollanders een hoofdrol spelen in de Opstand. De watergeuzen nemen na Den Brielle (1-4-1572) en de Statenvergadering in Dordrecht de macht over in een reeks steden in Holland en Zeeland. De adelijke familie Van Brederode is in 1679 uitgestorven. Het kasteel Brederode in Velsen is een ruïne, in eigendom van de Staat der Nederlanden.